تنگه جبل الطارق کجاست؟ - وبلاگ باران علم

به گزارش وبلاگ باران علم، تنگه جبل الطارق آبراهی طبیعی است که طی میلیون ها سال به وجود آمده و یکی از نقاط استراتژیک دریانوردی در جهان به شمار می آید. این تنگه در قرن های اخیر همیشه محلی برای درگیری میان امپراطوری ها بر سر تصاحب آن بوده است.

اگرچه تنگه جبل الطارق در جنوب اسپانیا قرار گرفته است، اما جزوی از قلمروی فرا منطقه ای بریتانیا محسوب می شود.

تنگه جبل الطارق روی نقشه

مقاله حاضر سعی دارد تا به موضوعات مهم پیش رو در خصوص تنگه جبل الطارق پاسخ دهد:

• تنگه جبل الطارق کجاست؟
• تنگه جبل الطارق چگونه شکل گرفت؟
• تنگه جبل الطارق امروزی در چه وضعیتی قرار گرفته است؟
• تنگه جبل الطارق در اساطیر یونان چه جایگاهی دارد؟
• اهمیت راهبردی تنگه جبل الطارق در جنگ دنیای دوم چه بود؟
• اقتصاد، فرهنگ، طبیعت و جوامع اطراف تنگه جبل الطارق

تنگه جبل الطارق کجاست؟

تنگه جبل الطارق کانالی است که دریای مدیترانه را به اقیانوس اطلس متصل می نماید و بین جنوبی ترین نقطه از اسپانیا و منتهی الیه شمال غربی قاره آفریقا واقع شده است.

این تنگه 58 کیلومتر طول دارد و عرض آن در دماغه مراکش در اسپانیا و دماغه سیرس (Cires) در مراکش به کمترین مقدار، یعنی 13 کیلومتر می رسد. حداکثر عرض غربی تنگه جبل الطارق 43 کیلومتر است و بین دماغه ترافالگار (Trafalgar) و اسپارتل (Spartel) است.

حداکثر عرض شرقی تنگه نیز 23 کیلومتر است و بین ستون های هرکول قرار گرفته است؛ این ستون ها به عنوان صخره جبل الطارق در شمال و یکی از دو کوه آچو (Hacho) در نزدیکی شهر سئوتا (Ceuta) و جبل موسی در مراکش شناخته می شوند. عمق تنگه جبل الطارق نیز به 365 متر می رسد.

تنگه جبل الطارق تنها راه ارتباطی طبیعی میان اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه است و یکی از شلوغ ترین آبراه های دنیا محسوب می شود.

روزانه تقریباً 300 کشتی از این تنگه عبور می نمایند که میانگین آن یک کشتی در هر 5 دقیقه است. با توجه به امواج خاص دریا در این منطقه، تنوع غذایی خوبی در جبل الطارق وجود دارد و حتی نهنگ ها و دلفین ها را نیز به سوی خود جذب می نماید.

تنگه جبل الطارق چگونه شکل گرفت؟

حوزه آبی مدیترانه امروزی بقایایی از دریای تِتیس (Tethys) است که در زمان دایناسورها وجود داشت. زمانی که صفحات دو قاره آفریقا و هند با صفحه اوراسیا برخورد کردند، دریای تتیس به آرامی ناپدید شد.

بر اثر این برخورد در 6 میلیون سال پیش، یک پُل زمینی شکل گرفت که دریای مدیترانه را به طور کامل از اقیانوس جدا کرد. بدون این ارتباط، دریای مدیترانه خشک شد و کویری عظیم از آن برجای ماند.

از حدود 5.3 میلیون سال پیش، این پل زمینی به تدریج در آب فرو رفت و اجازه داد تا جریان آب دوباره وارد حوزه دریای مدیترانه شود. جریان آب برای چندین هزار سال به آرامی صورت می گرفت. اما آب پل زمینی را بیشتر و بیشتر به اعماق دریا فرو برد و با گذر زمان، آب بیشتری به دریای مدیترانه سرازیر شد.

درنهایت سطح آب دریای مدیترانه بالا آمد و تخمین زده می شود که این میزان افزایش 10 متر در روز بوده است.

تنگه جبل الطارق امروزی در چه وضعیتی قرار گرفته است؟

ازآنجایی که میزان تبخیر دریای مدیترانه نسبت به جریان های آب ورودی به آن بیشتر است، در صورت نبود ارتباط با اقیانوس اطلس، مدیترانه تا به امروز خشک می شد.

سطح آب اقیانوس اطلس در حدود 1.5 متر بالاتر است، بنابراین در هر ثانیه حدود 1 میلیون مترمکعب آب به دریای مدیترانه سرازیر می شود.

ازآنجایی که تراکم نمک دریای مدیترانه بالاست، آب این دریا به میزان قابل توجهی سنگین تر است؛ بنابراین این آب به بخش های عمیق تر دریای مدیترانه نفوذ می نماید و آب سنگین تر به وسیله اعماق دریا دوباره به اقیانوس اطلس بازمی شود.

با بالا و پایین رفتن آب در بستر جبل الطارق در ناحیه تنگه، جریان های گردابی شکل می گیرد و بسیاری از مواد مغذی دریایی به سطح آب می آیند.

آب مغذی این منطقه منبع خوبی برای تغذیه پلانکتون ها و پیش احتیاج تأمین غذای موجودات عظیم تر است. وال ها و دلفین ها نیز از این موهبت سود می برند؛ بنابراین تعجبی ندارد که باوجود ترافیک دریایی سنگین در اطراف تنگه، می توان 7 گونه از نهنگ ها و دلفین ها را شناسایی کرد.

ازآنجایی که تراکم موجودات دریایی در این منطقه زیاد است، وزارت محیط زیست کشور اسپانیا به منظور حفاظت از نهنگ ها، اقدام به وضع محدودیت هایی نموده است.

به موجب این محدودیت ها، کشتی ها در این منطقه تنها می توانند با سرعت 13 گره دریایی (معادل 24 کیلومتر بر ساعت) حرکت نمایند.

تنگه جبل الطارق در اساطیر یونان چه جایگاهی دارد؟

صخره جبل الطارق و کوه جبل موسی در مراکش به ستون های هرکول معروف هستند. طبق اساطیر یونان باستان، هرکول قرار بود به آن سوی کوه اطلس برود تا گله گاوها را از گروئون کبیر برباید. اما او با قدرت مافوق بشری خود، وسط کوه را شکافت و تنگه جبل الطارق را خلق کرد. او در انتهای دریای مدیترانه، خاتمه دنیا را با نوشته non plus ultra به معنی فراتر از آن چیزی نیست علامت گذاری کرد.

به دستور کارلوس اول، ستون های هرکول همراه با نوشته وی راه خود را به سوی نشان رسمی پادشاهی اسپانیا یافتند. بااین حال، ازآنجایی که در زمان کارلوس اول قاره آمریکا کشف شده بود، نوشته هرکول به PLUS ULTRA به معنی فراتر از آن تغییر کرد. ستون ها و نوشته هرکول امروزه بخشی از نشان ملی اسپانیا و پرچم این کشور هستند.

اهمیت راهبردی تنگه جبل الطارق در جنگ دنیای دوم چه بود؟

تاریخ نشان می دهد که تنگه جبل الطارق از اهمیت نظامی و راهبردی بالایی برخوردار است. این تنگه در طول جنگ دنیای دوم یکی از آبراه های استراتژیک و مهم در اروپا محسوب می شد. به خاطر موقعیت حیاتی این تنگه، ارتش بریتانیا کنترل عبور و مرور تقریباً تمامی کشتی های ورودی از دریای مدیترانه به سمت اقیانوس اطلس را بر عهده داشت.

ازآنجایی که فرصت برای انجام عملیات عظیم نظامی در این منطقه فراهم شود، بیش از نیمی از جمعیت جبل الطارق در آغاز جنگ تخلیه شدند.

اقتصاد، فرهنگ، طبیعت و جوامع اطراف تنگه جبل الطارق

اگرچه تنگه جبل الطارق در جنوب اسپانیا واقع شده است، اما این تنگه و منطقه اطراف آن جزوی از قلمروی برون مرزی بریتانیا محسوب می شود.

به موجب پیمان اوترخت و پس از واگذاری جبل الطارق در سال 1713 به بریتانیا، اسپانیا کوشش های نافرجامی برای بازپس گیری این منطقه در قالب 3 نبرد نظامی انجام داد.

بااین حال، بریتانیا هرگز از موضع خود عقب ننشست و حالا فرهنگ و اقتصاد جبل الطارق در این گوشه از دنیا برای همواره با فرهنگ بریتانیا گره خورده است.

جبل الطارق خانه 30,000 نفری است که به سرزمین خود به عنوان بخشی از خاک بریتانیای کبیر افتخار می نمایند. مردم جبل الطارق در سال های 1967 و 2002 به پای صندوق های رأی رفتند و در هر دو نوبت از رفتن به زیر پرچم دولت اسپانیا سر باز زدند. آن ها در سال 2002 با 98 درصد آرا به ماندن تحت حاکمیت بریتانیا رأی مثبت دادند.

ازآنجایی که جبل الطارق تحت حاکمیت بریتانیا است، مردم این منطقه نیز به زبان انگلیسی صحبت می نمایند. بااین حال، در بعضی نقاط جبل الطارق، زبان اسپانیایی نیز رواج دارد.

مردم جبل الطارق زبان محلی منحصربه فرد خود با نام لانیتو (Llanito) را دارند که ترکیبی از زبان انگلیسی، اسپانیایی، مالتی، پرتغالی و حتی رگه هایی از زبان ایتالیایی است.

غذاها در جبل الطارق نیز به مانند زبان های این منطقه، گوناگون و متنوع هستند. درحالی که در این منطقه انتظار یافتن فیش اندچیپس و دیگر غذاهای انگلیسی می رود، می توان انواع تاپاس ، کباب و حتی خوراک های آفریقایی نیز پیدا کرد.

ازآنجایی که زمین زیادی در این منطقه وجود ندارد، کشاورزی خاصی در جبل الطارق به چشم نمی خورد. در این منطقه صنایع کوچک تنباکو و کنسروسازی وجود دارد و عمده درآمد جبل الطارق به وسیله تأمین اقلام موردنیاز کشتی ها و پرسنل نظامی، صنعت گردشگری و صادرات مجدد کالاهای وارداتی است.

با تسهیل قوانین مربوط به مالیات در اوایل هزاره سوم میلادی، جبل الطارق حالا یکی از محبوب ترین نقاط دنیا برای شرط بندی و بازی های آنلاین است.

اگرچه امروزه مالیات ها بر این صنعت کمی افزایش یافته، اما بسیاری از حرفه ای ها در صنعت شرط بندی از جبل الطارق به عنوان خانه ای برای این کار یاد می نمایند. درنتیجه، شرط بندی همچنان یکی از بخش های مهم درآمدی در اقتصاد جبل الطارق است.

علاوه بر گونه های متنوع آبزیان در تنگه جبل الطارق، حدود 300 میمون بَربَری ماکاک (Barbary Macaque) نیز در صخره جبل الطارق ساکن هستند.

اگر روزی قصد کوه پیمایی در صخره جبل الطارق را داشتید، حتماً به فکر ملاقات از این جانوران بازیگوش نیز باشید. هرچه بیشتر به طرف بالای صخره پیش بروید، میمون های بیشتری در انتظار شما هستند.

البته سعی نکنید به میمون ها غذا بدهید؛ آن ها عظیم و اندکی تندخو هستند و ممکن است به شما حمله نمایند.