فیلم های مجموعه پارک ژوراسیک از بدترین تا برترین - وبلاگ باران علم

به گزارش وبلاگ باران علم، محبوبیت جهانی پارک ژوراسیک بر کسی پوشیده نیست. قسمت اول مجموعه سال 1993، یک رویداد بزرگ سینمایی بود که با فروش حیرت انگیز 914 میلیون دلاری، به پرفروش ترین فیلم تاریخ تبدیل شد و این رکورد را برای چهار سال و تا زمان اکران تایتانیک حفظ کرد. موفقیت ها با قسمت دوم ادامه داشت اما قسمت سوم سال 2001 در حد انتظار ظاهر نشد تا پرونده مجموعه بسته گردد. چهارده سال بعد، شاهد بازگشت شکوهمندانه این فرنچایز بودیم؛ فروش دنیای ژوراسیک از مرز 1 میلیارد دلار عبور کرد و دنباله آن هم گیشه را به تسخیر خود درآورد. به مناسبت اکران دنیای ژوراسیک: قلمرو، در این مقاله نگاهی به فیلم های این مجموعه داشته ایم.

استیون اسپیلبرگ در یکی از مصاحبه هایش گفته است که ساخت پارک ژوراسیک او را خشمگین کرد. شاید حالا عجیب به نظر برسد اما به یاد بیاورید که او مراحل انتهای توسعه این فیلم را از راه دور انجام می داد. اسپیلبرگ در آن دوران، برنامه کاری فشرده ای داشت و پس از اتمام فیلم برداری پارک ژوراسیک، به لهستان رفت تا لیست شیندلر را بسازد. او مجبور بود تا دو یا سه روز در هفته را به پارک ژوراسیک اختصاص دهد و خروج اجباری از فضای احساسی لیست شیندلر به خاطر دایناسورها برایش آزاردهنده بود. نتیجه نهایی اما شگفت انگیز از آب عایدی، فیلم مورد تحسین منتقدان و مخاطبان نهاده شد، به فروش خیره نماینده ای رسید و حتی برخی آن را یکی از اولین بلاک باسترهای واقعی سینما می دانند. پارک ژوراسیک آغازگر مجموعه ای بود که تا به امروز، بیش از 5 میلیارد دلار فروخته است و به زودی از مرز 6 میلیارد دلار نیز رد می شود.

6- دنیای ژوراسیک: سقوط پادشاهی (Jurassic World: Fallen Kingdom)

• سال انتشار: 2018
• کارگردان: خوان آنتونیو بایونا
• بازیگران: کریس پرت، برایس دالاس هاوارد، بی دی ونگ، توبی جونز، ریف اسپال
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.1 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 47 از 100

سقوط پادشاهی از آن فیلم هایی است که اگر بیش از یک بار تماشا کنید، شاید پتانسیل هایش را بیشتر نشان دهد اما در مقایسه با دیگر قسمت های مجموعه، ناامیدنماینده است. فیلم در واقع دو بخش دارد که هر کدام می توانست یک فیلم مستقل باشد: نجات جان دایناسورها و حراج دایناسورها. نیمه اول فیلم قابل قبول تر بود، زیرا ارتباط بیشتری با داستان های پیشین داشت و ماموریت نجات دایناسورها برای انتقال ها آن ها به منطقه ای که به فروش برسند، منطقی به نظر می رسید. تغییر فضا در نیمه دوم شاید با هر نوع سلیقه ای سازگار نباشد اما با ایده ها جذابی همراه است. تصور کنید خانه ای وجود دارد که در آن دایناسورها پرسه می زنند، تعلیق آمیز نیست؟

چیزی که فیلم را نجات می دهد این است که همانند دنیای ژوراسیک، همان راستا پارک ژوراسیک اصلی و دنیای گمشده را دنبال می نماید. پارک ژوراسیک به ما می گفت که یک شهربازی با حضور دایناسورها تا چه مقدار می تواند هیجان انگیز باشد اما همه چیز به نابودی کشیده شد تا تئوری های مالکوم به حقیقت تبدیل شود. سپس در دنیای گمشده، مالکوم به منطقه بازمی شود تا جلوی دیگران را بگیرد، کسانی که از اشتباهات گذشته درس نگرفته اند (البته پیروز نمی شود و دایناسورها از منطقه حفاظت شده خارج می شوند). دنیای ژوراسیک و سقوط پادشاهی همین راستا را در ابعاد وسیع تری تکرار می نمایند و در این زمینه پیروز هستند.

فیلم های این مجموعه شاید در رابطه با احیای دایناسورها به وسیله انسان باشد اما گرایش بشریت به تکرار اشتباهات گذشته را هم آنالیز می نماید؛ اشتباهاتی که می دانیم به چه نتایجی ختم خواهد شد. هر چهار فیلم پارک ژوراسیک، دنیای گمشده، دنیای ژوراسیک و سقوط پادشاهی قصه خود را مبتنی بر همین مضمون پیش می برند. از نظر داستان گویی، پرداخت شخصیت و تلفیق جلوه های ویژه کامپیوتری با میدانی، دو نسخه تازه توانایی نزدیک شدن به دو نسخه اصلی را ندارند اما ایده های جواب پس داده را به شکل های تازه ای ارائه می دهند.

دنیای ژوراسیک عناصر تازهی داشت، همانند رپتورهایی که می توان آن ها را آموزش داد؛ در سقوط پادشاهی، خوان آنتونیو بایونا دستکاری ژنتیکی و هجوم دایناسورها به منطقه ها پرجمعیت را در کانون توجه قرار می دهد تا برای قسمت بعدی زمینه چینی کند، جایی که به جای یک پارک کوچک، حالا دنیا زمین بازی دایناسورها است.

5- پارک ژوراسیک 3 (Jurassic Park III)

• سال انتشار: 2001
• کارگردان: جو جانستون
• بازیگران: سم نیل، ویلیام اچ میسی، تیا لئونی، آلساندرو نیوولا، تره ور مورگن
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 5.9 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 49 از 100

فیلم سوم سه گانه اصلی رقابت تنگاتنگی با سقوط پادشاهی برای کسب جایگاه آخر داشت اما آن را در رتبه پنجم قرار داده ایم زیرا از نظر روایت و قصه، ساختار یکپارچه تری دارد و یکی از شخصیت های محبوب مجموعه را هم در آن پیدا می کنید. فیلم روی جنبه تفریح متمرکزتر است، لحن نسبتا طنزی دارد و به یک گروه کوچک از شخصیت ها می پردازد اما همزمان، به تعدادی از مضامین و مفاهیم کلیدی مجموعه، یاری شایانی می نماید.

فیلم نسبت به دو نسخه قبلی، کمی سرخوشانه تر است، خصوصا با حضور شخصیت هایی همانند آماندا و پل کِربی، سکانس مشهوری که آلن کابوس می بیند را هم احتمالا صدها بار دیده اید! این سکانس عجیب وغریب به تنهایی، ضربه جبران ناپذیری به فیلم زد اما به هر حال، ما با یک اثر علمی-تخیلی روبرو هستیم که در دنیای آن دایناسورها وجود دارند و آلن پس از حادثه ای که رخ داد، برای اولین بار قرار بود به جزیره نزدیک شود، آیا او را برای یک کابوس دیوانه وار می توان سرزنش کرد؟ و البته نزدیک شدن به جزیره سورنا شاید بدترین تصمیم ممکن باشد اما همان طور که تا الان متوجه شده اید، شخصیت های این مجموعه عادت دارند که تصمیمات بدی اتخاذ نمایند، حتی با اینکه از رویدادهای گذشته آگاه هستند.

و اما در رابطه با یکی از شخصیت های محبوب مجموعه، آلساندرو نیوولا نقش دستیار آلن، بیلی را بازی می نماید؛ او بی گمان برگ برنده فیلم است. پارک ژوراسیک و دنیای گمشده، به ما گفتند که ایده یک پارک مخصوص دایناسورها باعث می شود تا انسان ها به آدم های بدتری تبدیل شوند و قسمت سوم با شخصیت بیلی، این مسئله را به ما یادآوری می نماید. بیلی انسان بدی نیست؛ می داند که سرقت تخم رپتورها اشتباه است اما آن ها را برمی دارد تا مسائل اقتصادی خود را حل نماید. همانند شخصیت های نسخه های پیشین، بیلی یاد می گیرد که برداشتن چیزی که متعلق به دیگری است، با نتایج مثبتی همراه نخواهد بود و او در یکی از بهترین سکانس های اکشن فیلم، تاوان اشتباه خود را می دهد.

پارک ژوراسیک 3 از نظر لحن و فضاسازی، سنخیتی با دیگر قسمت ها ندارد اما یک ماجراجویی بامزه 90 دقیقه ای ارائه می دهد و سعی می نماید از نظر درون مایه هم حرفی برای گفتن داشته باشد.

4- دنیای ژوراسیک: قلمرو (Jurassic World: Dominion)

• سال انتشار: 2022
• کارگردان: کالین ترورو
• بازیگران: کریس پرت، برایس دالاس هاوارد، لورا درن، جف گلدبلوم، سم نیل
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 30 از 100

آیا قلمرو همان انتهای است که برای سه گانه دنیای ژوراسیک متصور بودیم؟ پاسخ منفی است اما این ساخته اخیر کالین ترورو جلوه های بصری فوق العاده ای دارد، شاهد بازگشت تعدادی از شخصیت های محبوب قدیمی هستیم و با ایده های قابل توجهی روبرو می شویم. فیلم مسائل متعددی دارد و حتی برخی از هواداران آن را یک فاجعه می دانند اما قلمرو یک اثر ناامیدنماینده مطلق نیست.

هنگامی که مجموعه به سوی ژانر اکشن سوق پیدا کرد، استفاده حداکثری از جلوه های ویژه ضروری به نظر می رسید. جلوه های دنیای ژوراسیک و سقوط پادشاهی قانع نماینده بودند اما قلمرو شرایط بسیار بهتری دارد. البته کالین ترورو کوشش نموده است تا در استفاده از سی جی آی تعادل را برقرار کند و دوربین خود را نیز در جای مناسب قرار داده است تا برداشتی که از این موجودات ارائه می دهد، باورپذیر باشد و آن ها از لوکیشن های واقعی فاصله نداشته اند.

جذابیت اصلی فیلم اما بازگشت سه چهره محبوب پارک ژوراسیک است؛ خط داستانی آن ها چندان قانع نماینده نیست و فیلم می توانست از این شخصیت ها بهتر استفاده کند اما حضور لورا درن، جف گلدبلوم و سم نیل شاید کافی باشد تا یادوخاطره روزهای خوب تماشای نسخه سال 1993 زنده شود. فیلم از عنصر نوستالژی استفاده می نماید اما به آن متکی نیست.

برایس دالاس هاوارد را هم نباید نادیده گرفت؛ شخصیت کِلر دیرینگ در این قسمت ماجراهایی را از سر می گذراند که بازتاب دهنده مضامین موردنظر مجموعه است. کِلر در دنیای ژوراسیک، یک مدیر اجرایی بود که درک درستی از موجودات پارک نداشت اما در ادامه متوجه اشتباهات خود شد. او برای تغییر دادن شرایط جنگید و الهام بخش آدم های دیگر شد تا در کنارش قرار بگیرند.

همان طور که بالاتر هم اشاره شد، قلمرو مسائل خودش را دارد اما بزرگ ترین انتقادی که از آن می توانیم داشتیم باشیم، این است که فرصت سوزی نموده است و این پتانسیل های هدررفته به اثر آسیب زده اند. برای مثال، فیلم از شرکت بیوسین به خوبی استفاده نمی نماید؛ بیوسین یکی از عناصر مهم مجموعه است که در فیلم اول تنها به آن اشاره شده بود. پس از سال ها، سازندگان این فرصت را داشتند تا از بیوسین به عنوان یکی از عناصر کلیدی قصه استفاده نمایند اما متاسفانه سازندگان حتی به تاریخچه این شرکت و ارتباطش با شرکت این جن اشاره نمی نمایند. بنابراین، اضافه شدن بیوسین به قصه هیجان انگیز نیست، به ویژه برای هواداران کتاب اصلی، نوشته مایکل کرایتون.

دیگر اشتباه بزرگ فیلم این است که نمی تواند به آن نقطه اوجی برسد که انتظار داشتیم، همان جایی که هر پنج فیلم قبلی وعده داده بودند. یعنی روزی فرا برسد که دیگر شرایط واقعا از کنترل خارج شده است و اشتباهات انسانی ما را به جایی رسانده اند که کره زمین حالا پارک دایناسورها است.

کالین ترورو در سال 2019، فیلم کوتاهی به نام نبرد در بیگ راک ساخت که مورد تحسین نهاده شد؛ قصه در رابطه با خانواده ای بود که در پارک بیگ راک، با دایناسورها روبرو می شوند. این فیلم کوتاه نشان داد که ترورو دقیقا می داند قسمت سوم باید به کدام راستا برود اما متاسفانه نتیجه نهایی چنین نیست و قلمرو آن قدر به حاشیه علاقه دارد که اصل قضیه را فراموش می نماید و همانند نسخه های پیشین، از ما نمی پرسد چه اتفاق رخ می داد اگر ما در دنیای واقعی، در کنار دایناسورها زندگی می کردیم؟. این در حالی است که اگر یک فیلم می توانست جواب این سوال را بدهد، آن فیلم قلمرو بود.

3- دنیا گمشده: پارک ژوراسیک (The Lost World)

• سال انتشار: 1997
• کارگردان: استیون اسپیلبرگ
• بازیگران: جف گلدبلوم، جولیان مور، وینس وان، پیت پاستویت، ونسا لی چستر
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.5 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 53 از 100

همان طور که سقوط پادشاهی و پارک ژوراسیک 3 به یکدیگر نزدیک هستند، دنیا گمشده و دنیای ژوراسیک نیز از نظر کیفی به هم شباهت دارند. قسمت دوم سه گانه اصلی اگرچه توانایی نزدیک شدن به قسمت اول را ندارد اما نباید کسی را از جمله اسپیلبرگ را مقصر بدانیم، قسمت اول یک پدیده و یک تجربه باورنکردنی بود. همین که اسپیلبرگ توانسته یک دنباله با یک تیم بازیگری تقریبا متفاوت بسازد، سکانس های اکشن فراموش نشدنی تازه ای خلق کند و داستان مجموعه را توسعه دهد، یک پیروزیت بزرگ است.

فیلم که با الهام از کتاب دوم مایکل کرایتون ساخته شده است، پایگاه ب را به ما معرفی می نماید. به هر حال چندان هم غیرمنطقی نیست شرکت این جن، تاسیسات مخفی برای فراوری و تحقیقات داشته باشد که کسی هم از آن باخبر نیست. این محل تازه به دنیای گمشده این فرصت را داده است تا از دایناسورهای تازهی رونمایی و قصه را از نظر موضوعی با قسمت پیشین مرتبط کند. اسپیلبرگ فضاهای تازه را هم به شکلی طراحی نموده است که با نسخه اصلی هم سو باشند.

از سکانس نهایی پارک ژوراسیک می توان برداشت های مختلفی داشت اما در واقع دیدیم که پارک رها شده است و دایناسورها به جای مانده اند. اما حتما می دانید که مسائل را هرچه قدر هم پنهان کنیم و از یاد ببریم، باز هم یک روز در مقابل راه ما ظاهر می شوند و اینجا مشکل دایناسورها هستند. مالکوم در فیلم اول به جان هموند می گوید: شما این دانش را خودتان به دست نیاوردید، به همین علت مسئولیت آن را به گردن نمی گیرید. در دنیای گمشده، آن مسئولیت به یک فرد دیگر منتقل شده است؛ اینجا پیتر لادلو باید کاری چالش برانگیز را در سریع ترین زمان ممکن انجام دهد: جابجا کردن دایناسورهای ساخته شده در پایگاه ب و انتقالشان به یک پارک.

دنیا گمشده سکانس ها و اِلمان های سوال برانگیزی دارد، همانند سکانس ژیمناستیک یا شلوغ کاری های تی-رکس در سن دیگو که هر دو مضحک هستند اما می توان آن ها را شرح داد. سکانس ژیمناستیک، در راستا پرداخت شخصیت کِلی اهمیت داشت، زیرا پیش از آن، او از تیم اخراج شده بود؛ علاوه بر این، سکانس مذکور برای بینندگان نوجوان هیجان انگیز بود، اینکه یک شخصیت هم سن آن ها کارهای غیرممکن انجام می دهد.

از طرف دیگر، ورود تی -رکس به شهر، برای مجموعه ضرورت داشت. در این لحظه است که به دنیا یادآوری می شود نمی توان دایناسورها را فراموش کرد، آن ها هم حالا از ساکنان کره زمین هستند و حتی اگر کاری به کسی نداشته باشند، هرازگاهی انسانی پیدا می شود که از این موجودات سواستفاده کند، بنابراین تلاقی زندگی این موجودات با آدم ها اجتناب ناپذیر است. فیلم چشمه ای از این تلاقی را نشان داد، نسخه کامل آن را در فیلم قلمرو می توانید تماشا کنید که منحصراً به همین مضمون می پردازد.

2- دنیای ژوراسیک (Jurassic World)

• سال انتشار: 2015
• کارگردان: کالین ترورو
• بازیگران: کریس پرت، برایس دالاس هاوارد، وینسنت دن آفریو، جیک جانسون
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.9 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 71 از 100

22 سال انتظار کشیدیم تا ببینیم که رویای جان هموند به حقیقت تبدیل شده است؛ در دنیای ژوراسیک انتها با یک پارک عملیاتی روبرو هستیم که دایناسورها را به گردشگر ها نشان می دهد. کالین ترورو می توانست قصه را به هر سمت وسویی ببرد اما تصمیم گرفت تا همان راستا پارک ژوراسیک را دنبال کند و بی تردید این رویکرد به تاثیرگذاری داستان یاری نموده است.

بالاتر هم اشاره کردیم که این مجموعه فارغ از دایناسورها، در رابطه با آدم هایی است که اشتباهاتشان را در ابعاد وسیع تری تکرار می نمایند. با اتفاقاتی که در پارک ژوراسیک رخ داد، منطقی این بود که انسان ها رویاهایشان را کنار بگذارند و قید به نمایش گذاشتن دایناسورها را بزنند اما در دنیای ژوراسیک، می بینیم که آن ها حتی با بودجه بزرگ تری در راستا تحقق این رویا قدم گذاشته اند. همان طور که در فیلم اول، اِلی و آلن با تماشا یک دایناسور براکیوزاروس شگفت زده شدند، اینجا هم گِری پنجره اتاق هتل را باز می نماید و به دنیای ژوراسیک حیرت زده می نگرد. اما ما به خوبی می دانیم که این دنیاِ کوچکِ چشم گیر در آرامش باقی نخواهد ماند.

و این پارک تازه، همان ایده اصلی جان هموند نیست، یک برداشت بسیار وسیع تر از آن است. دیگر این طور نیست که شخصیت ها سوار ماشین جیپ شوند و از پشت حصارهای الکتریکی به دایناسورهایی در دوردست برای لحظاتی نگاه نمایند. پارک تازه هم مقدار یک شهر کوچک است و به شما این فرصت را می دهد تا دایناسورها را از نزدیک دیدار کنید، حتی به برخی از آن ها دست بزنید یا شکار کردنشان را تماشا کنید. حقیقت این است که همه ما بخشی از مشکل هستیم، حتی پس از تماشای همه نابودی هایی که در فیلم های مجموعه رخ داد، اگر چنین پارکی در حقیقت وجود داشت، اغلب ما علاقه داشتیم تا بلیط بخریم و واردش شویم.

دنیایی که کالین ترورو خلق نموده است با فیلم اول مجموعه قابل مقایسه نیست؛ مخاطب با پارک ژوراسیک ارتباط احساسی برقرار می کرد و تماشای دایناسورهایی که شباهت دقیقی با نسخه های واقعی دارند، تجربه ای شگفت آور به حساب می آمد. دنیای ژوراسیک کوشش می نماید تا گاهی دراماتیک شود و احساسات شما را برانگیزد اما همواره در این زمینه پیروز نیست. البته فیلم از نظر مضمون، در کنار پارک ژوراسیک قرار می گیرد و حتی آن را توسعه می دهد. شاید اگر فیلم فرمول های آثار بلاک باستری را کمی کنار می گذاشت و چاشنی واقع گرایی را به قصه اضافه می کرد، می توانست پیروز تر هم ظاهر شود. با این حال، سکانس های اکشن عالی از کار عایدیه اند و دنیای ژوراسیک گاهی این حس را به شما می دهد که به یک شهربازی نامتداول واقعی قدم گذاشته اید.

1- پارک ژوراسیک (Jurassic Park)

• سال انتشار: 1993
• کارگردان: استیون اسپیلبرگ
• بازیگران: سم نیل، لورا درن، جف گلدبلوم، ساموئل ال. جکسون، ریچارد اتنبرا
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 8.2 از 10
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 92 از 100

برای بسیاری از فیلم دوستان، پارک ژوراسیک نه تنها بهترین قسمت مجموعه است بلکه یکی از بهترین آثار سینمایی تاریخ هم محسوب می شود. کسانی که این فیلم را سال ها قبل تماشا نموده اند، به یاد دارند که همه چیز جادویی و خیال انگیز به نظر می رسید؛ حتی فکر کردن به یک گردشگاه که دایناسورهای واقعی در آن پرسه می زنند، هیجان انگیز بود تا اینکه همه چیز به یک کابوس تبدیل شد و این پارک سقوط کرد. برای آن نسل، پارک ژوراسیک نه تنها جادوی سینما را به ما یادآوری می کرد، بلکه اولین باری بود که قدرت علم و دانش را درک می کردیم، میل شدیدی به انجام کارهای باورنکردنی داشتیم و در انتها این حقیقت تلخ را می آموختیم که قدرت زیاد، مسئولیت زیادی به همراه دارد.

پارک ژوراسیک در تمامی دقایق دوست داشتنی است، از همان سکانس افتتاحیه ترسناک که معمولا از آن چندان صحبت نمی شود تا ماجرای سیستم یونیکس، فرار تی رکس از بند اسارت، رویارویی نِدری و دیلوفوسور و سکانس ولاسیرپتر در آشپزخانه. پارک ژوراسیک یک کلاس آموزشی فیلم سازی است، از انتخاب درست بازیگران تا توجه به جزئیات فرعی داستان، طراحی درست هیولاها، استفاده کارآمد از موسیقی و تلفیق هوشمندانه جلوه های ویژه کامپیوتری و دایناسورهای رباتیک واقع گرایانه.

حتی با گذر سال ها، تماشای پارک ژوراسیک همانند روز اول خوشایند و نفس گیر است، فیلمی خوش ساخت که به راحتی از یاد نمی رود. هرگاه که یک فیلم ناامیدنماینده تماشا کردید و در جستجوی چیزی هستید که قدرت سینما را به شما یادآوری کند، پارک ژوراسیک از آثاری است که باید به یاد بیاورید. اگر هم فیلم را تماشا نموده اید و می خواهید خاطرات خوب گذشته زنده شود، کافی است که به موسیقی متن جان ویلیامز یک بار دیگر گوش دهید. این فیلم دنیای سینما را تحت تاثیر قرار داد و به منبع الهام فیلم سازان متعددی تبدیل شد؛ پارک ژوراسیک شما را عاشق سینما می نماید.

منبع: Collider