روزی که زمین، دشتی را تکان داد، خطرپذیری لرزه ای در بوشهر بالا است

به گزارش وبلاگ باران علم، هشت سال پیش در چنین روزی شهرستان دشتی به ویژه شنبه و کاکی لرزید؛ لرزشی که 37 قربانی و بیش از هزار مجروح به دنبال داشت و خسارت های فراوانی به بار آورد.

روزی که زمین، دشتی را تکان داد، خطرپذیری لرزه ای در بوشهر بالا است

به گزارش از ، ساعت 16 و 22 دقیقه و 50 ثانیه روز 20 فروردین 1392، زلزله ای به عظیمای 6.3 درجه در مقیاس امواج درونی زمین در شهرستان دشتی رخ داد. کانون زلزله در 17 کیلومتری شمال کاکی، 19 کیلومتری باختر شُنبه و 28 کیلومتری جنوب خاوری خورموج مرکز شهرستان دشتی بود.

خورموج در 80 کیلومتری جنوب بوشهر قرار گرفته است.

به این بهانه با دکتر شبیر اشکپور مطلق، عضو هیات علمی گروه ژئوفیزیک زمین دانشگاه خلیج فارس بوشهر درباره شرایط زلزله خیزی استان به گفت وگو کردیم.

او گفت: زلزله بیستم فروردین 1392 کاکی با عظیمای 6.3 درجه در مقیاس امواج درونی زمین، با 37 قربانی، هزار و 170 مجروح و ویرانی نزدیک به 80 درصد منازل مسکونی از شهر شُنبه واقع در جنوب شرقی شهرستان دشتی روی داد و دو هزار و 195 میلیارد ریال به تاسیسات زیربنایی خسارت وارد کرد.

این مدرس دانشگاه اضافه نمود: این زمین لرزه با 3 پس لرزه با عظیمی بالای 5 و 26 پس لرزه با عظیمای بالای 4 همراه شد و در فاصله کمتر از سه ماه از وقوع زمین لرزه اصلی، بیش از 500 پس لرزه به ثبت رسید. به فاصله کمتر از 9 ماه از زمین لرزه کاکی، زمین لرزه آذر برازجان با عظیمی 5.7 در استان به وقوع پیوست.

محل وقوع زمین لرزه فروردین 1392 شهرستان دشتی

اشکپور مطلق مطرح کرد: در فروردین 97 هم زلزله ای با عظیمای 5.9 درجه در مقیاس امواج درونی زمین در فاصله زمانی 5 سال پس از زلزله کاکی و به فاصله کم از محل وقوع آن، به وقوع پیوست. این زلزله ها و تعداد قابل توجهی از زلزله هایی با عظیمای 4 تا 5، به ویژه در جنوب استان، همه شواهدی بر افزایش آهنگ فعالیت لرزه خیزی این منطقه بعد یک دوره چند ده ساله هستند.

او، در مورد میزان تخریب زلزله با اشاره به عمق کانون زمین لرزه گفت: هر چه عمق کانون زمین لرزه بیشتر باشد، انرژی کمتری به سطح زمین منتقل می گردد. نمونه آن زلزله سراوان سال 92 بود که در عمق حدود 80 کیلومتری سطح زمین رخ داد، ولی هیچ آثار مخربی از آن گزارش نشد.

عضو هیات علمی گروه ژئوفیزیک زمین دانشگاه خلیج فارس ادامه داد: عمده زلزله هایی که تا کنون در استان رخ داده است، دارای عمق¬های کمتر از 20 کیلومتر بوده اند و با توجه به سازوکار چشمه آنها، می توان انتظار داشت که موجب آثار ثانویه نظیر زمین لغزش، جابه جایی راستا چشمه ها و یا تغییر در سطح ایستابی آبخوان ها شوند. این پدیده ها در زلزله های اخیر استان مشاهده شده است.

اشکپور مطلق مطرح کرد: ساختار زمین ساختی زاگرس به گونه ای است که عمده انرژی آزاد شده صرف تغییر شکل لایه های شکل پذیر می گردد، اما اگر زلزله دارای عظیمای بالای 5 و عمق کمتر از 15 کیلومتر باشد، میزان انرژی که به سطح می رسد قابل توجه است و نظیر آن چه که در زلزله دشتی شاهد بودیم، خسارات جانی و اقتصادی به بار خواهد آورد.

این استاد دانشگاه، با اشاره به گسل های مسبب زمین لرزه در استان و استان های مجاور، اضافه نمود: خارجی ترین بخش کره زمین، از یک لایه با ضخامت چند تا چند ده کیلومتر تُرد و شکننده موسوم به پوسته زمین تشکیل شده است. پوسته زمین از ورقه ها یا صفحات ضخیم سنگی مجاور هم تشکیل می گردد که تحت تاثیر فرایند های انتقال انرژی از درون کره زمین به خارج، نسبت به هم در حرکتند.

اشکپور بیان نمود: این انرژی حرکتی در نواحی مرزی ورقه ها و همچنین بخش های میانی آنها، در یک دوره طولانی در محل شکستگی سنگ که گسل نامیده می گردد، جمع می گردد و در لحظه ای که انرژی متراکم شده فراتر از تحمل سنگ گردد، با یک گیسختگی ناگهانی در مدت کوتاه چند ده ثانیه انرژی فوق العاده بالایی آزاد می گردد و زلزله رخ می دهد. بخشی ار این انرژی صرف خُرد شدن سنگ و بخشی دیگر به صورت امواج مکانیکی در کره زمین منتشر می شود.

او گفت: پهنه ایران در بین دو ورقه که در شرایط کنونی زمین شناسی، به هم نزدیک می شوند قرار گرفته است. صفحه عربی واقع در غرب و جنوب غرب ایران، با حرکت در جهت شمال-شمال شرق به ورقه عظیم و به ظاهر پایدار اوراسیا نزدیک می گردد و پوسته ایران را تحت فشار قرار داده است و بخش عمده این انرژی حرکتی موجب چین خوردگی هایی زاگرس و البرز و بخش دیگر آن در گسل هایی که در تمامی پهنه ایران گسترده اند، جمع شده و موجب وقوع زمین لرزه می شوند.

این مدرس دانشگاه اضافه نمود: کمتر از نیمی از تمرکز انرژی ناشی از همگرایی ورقه¬های عربی و اوراسیا، در بخش شمال غرب تا جنوب غرب و جنوب ایران، موجب چین خوردگی و گسلش زاگرس با امتداد شمال¬غرب-جنوب¬شرق با طول حدود 1700 کیلومتر و پهنای 250 تا 300 کیلومتر شده است. ساختار چین خورده زاگرس از کردستان آغاز می گردد و تا تنگه هرمز ادامه می یابد. چین خوردگی زاگرس در ادبیات زلزله شناسی به عنوان یک شاخه از کمربند لرزه خیز آلپ-هیاقتصادیا شناخته می گردد. این عارضه طبیعی به علت وجود تنوع ساختاری مورد توجه دانشمندان زلزله شناسی جهان است.

اشکپور مطلق بیان نمود: نزدیک به 10 استان از استان های کشور تحت تاثیر فعالیت های زمین ساختی زاگرس قرار دارند. داده های لرزه ای حکایت از مهاجرت تنش های مسبب زمین لرزه به سوی مرز های جنوبی زاگرس دارند و چنانچه این برآورد درست باشد، وقوع زمین لرزه های بیشتر در استان های واقع در جبهه غربی زاگرس را می توان انتظار داشت.

او ادامه داد: یکی از استان هایی که در چند سال اخیر شاهد وقوع زمین لرزه های پیاپی بوده است، استان بوشهر است. زلزله سال 1008 میلادی که بندر تاریخی سیراف را ویران و از رونق انداخت در این استان روی داد.

این محقق، خطرپذیری لرزه ای استان بوشهر را بالا خواند و گفت: گسل های مسبب زمین لرزه در استان بوشهر مشتمل هستند بر: ادامه گسل پی سنگی کازرون با طول حدود 180 کیلومتر که تحت عنوان گسل برازجان شناخته می گردد و تقریبا در سراسر استان گسترده است و عمده شهر های عظیم و کوچک استان در مجاور این سامانه گسلی بنا نهاده شده اند، پاره های گسلی MFF که از شمال تا جنوب استان به موازات ساحل خلیج فارس گسترده شده و مناطق ساحلی را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین، همجواری استان بوشهر با سامانه های فعال گسلی استان فارس به ویژه زاگرس مرکزی، خطرپذیری لرزه ای استان در مناطق صنعتی و اَبَر پروژه عسلویه را بالا می برد.

خطوط قرمز تعیین شده، گسل های مسبب زمین لرزه در استان و استان های مجاور را نشان می دهند

عضو هیات علمی گروه ژئو فیزیک زمین دانشگاه خلیج فارس، درخصوص چگونگی مقابله با پدیده زمین لرزه مطرح کرد: زلزله مانند آتشفشان، سیل، طوفان، سونامی و... از پدیده های طبیعی و هویتی کره زمین هستند و تفکر کنترل آن ها در شرایط کنونی دور از انتظار است. آن چه که باید انجام داد ایجاد شرایط سازگاری با این رویدادهاست که در فرآیند مدیریت کاهش ریسک باید مورد توجه قرار گیرد.

اشکپور مطلق اضافه نمود: در تعریف مدیریت کاهش ریسک هر پدیده مخربی، باید به دنبال پاسخ این سوال بود: چه کاری، در چه زمانی، و چگونه باید انجام داد تا جامعه با کمترین آسیب ممکن روبرو گردد؟ بخشی از این سوال باید توسط دانشمندان پاسخ داده گردد و بخش اجرایی آن به همسویی مدیران و اعتماد به روش های مبتنی بر علم و فناوری مربوط می گردد.

او تاکید نمود: شناسایی و تعریف نقش و مسئولیت سازمان ها و نهاد های درگیر به صورت یک شبکه مکانی و زمانی، تدوین یک پروتکل روزآمد با قابلیت اجرایی و الزام آور، از مقدمات مقابله و یا سازگاری با هر رویداد مخرب محسوب می گردد.

عضو هیات علمی گروه ژئو فیزیک زمین دانشگاه خلیج فارس گفت: از پرسش های متداول، وقوع رویداد سونامی در خلیج فارس است، که پاسخ آن با توجه به عمق نسبی کم آب خلیج فارس و عدم وجود گسل های مسبب عظیم در بستر دریا، امکان وقوع پدیده سونامی در سواحل خلیج فارس دور از انتظار است. اما پدیده های جوی و فصلی که در این منطقه رخ می دهد، موجب آثاری مشابه پدیده سونامی در سواحل می گردد که نمونه آن مرداد سال 1396 در شهرستان دیر شاهد بودیم.

ک

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

به "روزی که زمین، دشتی را تکان داد، خطرپذیری لرزه ای در بوشهر بالا است" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "روزی که زمین، دشتی را تکان داد، خطرپذیری لرزه ای در بوشهر بالا است"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید