زمزمه بازگشایی مدارس - وبلاگ باران علم

به گزارش وبلاگ باران علم، همزمان با انتشار گزارشی از مقر سازمان ملل در نیویورک از قاب تلویزیون که جایگاه های خالی با کوله پشتی هایی به رنگ آبی آسمانی و بدون دانش آموز به صف نموده بودند به شکلی نمادین نارضایتی از تعطیلی مدارس را با آموزش و پرورش کشورمان نیز به تعطیلی مدرسه ها و آنچه افت تحصیلی می خوانَد، واکنش نشان داد؛ از جنس واکنشی که دو ماه قبل در ماه اول فصل زمستان نیز نشان داده بود.

آموزش و پرورش می خواهد بعد از نوروز 1400 مدارس را دوباره دایر کند؛ این جان کلام ماجراست که ناخودآگاه می بردمان به دی ماه سال جاری، به دو ماه پیش که همین مقدمه چینی ها برای حضور فیزیکی دانش آموزان در مدارس مناطق کم خطر کرونایی به باز شدن درِ چندین هزار مدرسه انجامید؛ بازشدنی که البته خوش فرجام نبود.

حدود دو ماه قبل در روزهای آخر دی، وزیرآموزش وپرورش که مجوز بازگشایی مدارس را از ستاد ملی مقابله با کرونا در دست داشت، از آغاز آموزش حضوری در مدارس زیر 50نفر و به کلاس رفتن بچه های اول و دوم ابتدایی از اول بهمن اطلاع داد و برای این که خیال ایران راحت باشد، توضیح داد این بازگشایی ها مربوط به مناطق آبی و زرد است و برای این که اصول بهداشتی کاملا رعایت گردد تعداد مجازحضور درکلاس ها فقط 10نفر است نه بیشتر. این دستور شامل حال هنرستانی ها هم می شد، دانش آموزانی که دروس عملی داشتند و درعهد کرونا تقریبا هیچ چیز یاد نگرفتند.

البته به اول بهمن ماه زیاد حمله شد و به مسببان این بازگشایی نیز. دی و بهمن سال جاری درواقع میدان جنگی نامرئی برپا شد که یک طرفش خانواده ها بودند و سمت دیگرش آموزش وپرورش به طوری که والدین خطر کرونا را برای بچه ها در ذهن مرور می کردند و مسؤولان نظام تعلیم و تربیت، خطر بی سوادی و کم سوادی را. به این دلیل جنگ تقریبا مغلوبه شد و سمت پیروز که خانواده ها بودند در فرستادن بچه ها به مدرسه مختار شدند و همین شد که بهمن از راه رسید ولی استقبال ازحضور فیزیکی در مدارس به سرمای بهمن بود.

بار دیگر اما تبعات ناشی از متوقف شدن آموزش حضوری، وزارتخانه را به کوشش واداشته تا اگر این بار زورش به والدین برسد و از سد ذهنیت های ضد مدرسه عبور کند، مراکز آموزشی را یک بار دیگر مثل 15شهریور که حکم اول مهرسنتی را داشت، دایر کند.

مدارس باز می گردد، تحت هر شرایطی

استفاده از قید حالتِ تحت هرشرایطی از زبان معاون ابتدایی وزیرآموزش وپرورش، بوی قاطعیت می داد وقتی او می گفت آماده ایم سال آینده تحت هر شرایطی مدارس را بازکنیم. رضوان حکیم زاده که در برنامه زنده تلویزیونی نگاه روز از شبکه استانی فارس این جملات را بیان می کرد، دفاع سختی از این تصمیم نیز داشت که دفاعش همان چیزی بود که ماه ها و ماه هاست رسانه ها و معلمان و مدیران دلسوز مدارس نتوانستند زبان خویش نگه داشته و توضیح حال ندهند.

حکیم زاده گفت: مدرسه جایی بیشتر از آموزش صرف مفاهیم ریاضی، علوم و حتی زبان آموزی است و دانش آموزان در مدارس مهارت های ارتباطی و اجتماعی را می آموزند. پس تصور این که بچه ها که شناختی از دنیای مدرسه ندارند به وسیله گوشی یا تبلت حروف الفبا را به طور کامل یاد بگیرند، غیرقابل قبول است و حتی کشورهایی که در آموزش پیشرو هستند باوجوداین که دسترسی های خوبی به لحاظ سرعت و پهنای باند اینترنت دارند، مدارس دوره ابتدایی را با حفظ پروتکل های بهداشتی بازگشایی کردند.

این جمله و تأکید معاون وزیر بر دوره ابتدایی درواقع حکم معین تکلیفی را دارد برای خانواده هایی که دانش آموز در خانه دارند تا بدانند منظور آموزش وپرورش از بازگشایی مدارس، بیشتر برای دوره ابتدایی و به خصوص برای دانش آموزان کلاس های اول و دوم است.

و اما یک اعتراف، حرفی که رسانه ها مدت هاست بر آن تاکید دارند و زجری که مدیران و معلمان دلسوز لااقل از نیمه شهریور سال جاری به بعد کشیده اند و تا پیش از این تاییدش به صورت کامل را هیچ وقت از مسؤولان آموزش وپرورش نگرفته اند، نکته طلایی گفته های حکیم زاده بود.

او در کسوت معاون وزیر قبول کرد که کرونا، آموزش ها را کم رمق نموده و سوادی نم کشیده در دانش آموزان را تحویل داده؛ همان جمله ای که معلمی سیستانی ماه ها قبل به جام جم گفت و نالید که آموزش وپرورش استان وادارشان نموده تا به همه دانش آموزان نمره قبولی بدهند و حرف از تکرار پایه برای عقب مانده های تحصیلی نزنند.

حکیم زاده گفت: ما به شدت نگران سطح سواد یک نسل هستیم و بچه های که امروز کلاس اولند اگر پایه سواد ضعیفی داشته باشند بناهای بعدی خوب شکل نخواهد گرفت و ممکن است در آینده آنها تاثیرگذار باشد بنابراین امیدواریم با ارزیابی صحیح و برنامه های مداخله ای بتوانیم تا حد زیادی نگرانی ها را رفع کنیم.

و این جملات با ظاهر شیک و پیرایش شده همان گفته های معلمی به ماست که استفاده از تعبیر نم کشیدن سواد دانش آموزان را می پسندد و از آش شوربایی به طنز می گوید که سواد دانش آموزان به آن شبیه شده است؛ یک ملغمه از دانستن و ندانستن و فهمیدن و نفهمیدن مفاهیم درسی.

حضور اختیاری است

گرچه بر سر بازگشایی مدارس میان آموزش وپرورش و خانواده ها جنگی نرم برپاست، میان این وزارتخانه و ستادملی مقابله با کرونا نیز لزوما نه جنگ بلکه چیزی شبیه آن برقرار است که اختلاف نظری آشکار درباره بازگشایی ها را به نمایش می گذارد.

این اختلاف نظر از گفته های روز گذشته وزیر آموزش وپرورش به خوبی هویداست وقتی او این جملات را به زبان آورد: پیشنهاد ما دایر شدن متعارف مدارس طبق روال هر سال بود، اما در ستاد گفته شد که قید اختیاری ایجاد گردد. پس قید اختیاری برای آموزش و پرورش نیست و از سوی ستاد عنوان شد.

درواقع محسن حاجی میرزایی با این جمله، خطی میان آموزش وپرورش و ستادملی مقابله با کرونا کشید تا همگان بدانند که ستاد، حضور اختیاری در مدارس را می خواهد نه آموزش وپرورش. وزیر به این منظور چنین خطی را ترسیم کرد که پس از بازگشایی مدارس از اول بهمن و استقبال سرد دانش آموزان و خانواده ها از این اقدام، منتقدان اختیاری بودن حضور در مدارس را عامل این اتفاق بیان کردند و گفتند اگر قرار است عقب ماندگی های تحصیلی ناشی از آموزش مجازی جبران گردد این هدف با آزاد گذاشتن افراد در انتخاب محقق نمی گردد.

درواقع باید گفت در عهد کرونا، جنگ میان آموزش و سلامت دانش آموزان جنگی جدی است که دو جبهه مجزا را تشکیل داده و از قضا خانواده ها به عنوان مخاطبان چند ده میلیونی وزارت آموزش وپرورش نه در جبهه وزارتخانه که در جبهه ستادملی مقابله با کرونا ایستاده اند و اغلب حضور فیزیکی در مدارس را نمی خواهند.

با این که وزیر آموزش و پرورش این وضع را قلبا نمی پسندد اما در کلام، تابع تصمیم ستاد است و حرف هایی که دیروز بیان کرد همانی است که پس از تعطیلات نوروز خواهندکرد: بسته بودن مدارس و دوری دانش آموزان از محیط آموزش با مخاطرات پنهان و پایداری رو به رو است. با این حال گرچه تاکید ما بر آموزش حضوری است و آموزش وپرورش همیشه متقاضی بازگشایی مدارس بوده است اما مدارس را زمانی دایر می نماید که ستاد ملی مقابله با کرونا اجازه دهد.

نه شاد، نه درسنامه فقط آموزش حضوری

از حدود 15میلیون دانش آموزی که سال جاری رخت محصلان را به تن دارند، 5/3 میلیون نفرشان طبق آمارهای رسمی به وسایل هوشمند آموزشی و اینترنت دسترسی ندارند. بخش بزرگی از این جمعیت در روستاها و مناطق عشایری و البته حاشیه محروم شهرها سانمایند که مدت هاست بی هیاهو هرجا که کرونا اجازه داده در کلاس های درس حاضر شده اند.

این جمعیت ساکت همین حالا در مدارس مشغول تحصیلند و رضوان حکیم زاده، معاون ابتدایی وزیر این حضور را تایید می نماید و محمد سیفی، مدیرکل دفتر آموزش روستایی و عشایر نیز در گفت وگو با جام جم تایید دوباره ای بر حضور فیزیکی آنها در مدرسه می گذارد.

پس نوروز 1400 که بیاید، اگر آموزش وپرورش پیروز به بازگشایی مدارس و آوردن بچه ها به مراکز آموزشی گردد برای بچه های روستایی و عشایری چندان اوضاع تفاوت نمی نماید چراکه به گفته سیفی 211هزار دانش آموز عشایری که در بیش از 6000 مدرسه ثابت، سیار و نیمه سیار تحصیل می نمایند و 3.5 میلیون نفری که دانش آموز مدارس روستایی کشورند بازهم به کلاس های درس خواهند آمد چراکه به گفته او هر یک سالی که مدارس تعطیل گردد به اندازه 20 سال به آموزش ضرر می زند و از یک سو نسلی بی سواد تحویل جامعه می گردد و از سوی دیگر آموزش وپرورش متهم می گردد به کم کاری.

سیفی درگفت وگو با ما دو جمله طلایی هم داشت که پیش از این معلمان دوره ابتدایی در نقاط مختلف کشور بر آن تاکید داشتند و از آموزش مجازی گله می کردند.

به گفته او، نه شبکه شاد، نه درسنامه ها و نه هیچ مدل آموزشی نمی تواند جای معلم و مدرسه را بگیرد و هیچ اقدامی نمی تواند یادگیری را محقق کند مگر ارتباط چهره به چهره میان معلم و دانش آموز.

کدام مدارس باز می گردد؟

دراین که تصمیم آموزش وپرورش بر بازگشایی مدارس پس از عیدنوروز جدی است، تردیدی وجود ندارد. در این که ستادملی مقابله با کرونا نیز در جلسات خود با توضیحات و توجیهات آموزش وپرورش قانع شده و به احتمال زیاد مجوز بازگشایی ها را صادر نموده که آموزش وپرورشی ها چنین مطمئن حرف می زنند نیز یقینی وجود دارد اما درباره این که پس از تعطیلات نوروز کدام یک از مدارس و در کدام مناطق بازگشایی ها انجام خواهد شد هنوز محل تردید است؛ چرا که معاون ابتدایی وزیر و معاون وی در آموزش روستایی و عشایری نیز در این باره سکوت نموده اند. اما تاکید رضوان حکیم زاده بر اهمیت سواد پایه که دو سال اول ابتدایی را شامل می گردد، می تواند جامعه هدف آموزش وپرورش برای آموزش حضوری را تا حد زیادی معین کند.

نحوه آموزش ها هم تا جایی که فعلا اطلاع رسانی شده آموزش حضوری صرف نخواهدبود بلکه آموزشی است ترکیبی؛ به تعبیرحکیم زاده نه لزوما صددرصد سنتی و نه صددرصد مجازی.

تکلیف نوروزی دانش آموزان

چند سالی است پیک های نوروزی که دانش آموزان قدیمی همه سال های تحصیل خود را با آن گذرانده اند، از مد افتاده و به جایش شیوه های جدیدی از دیدن و روایت کردن جایگزین آن شده است.

سال جاری نیز به رسم سال های اخیر خبری از پیک های نوروزی نخواهدبود و عید فرصتی خواهدشد برای تجربه کردن و خوب دیدن و خوب شنیدن و جذاب روایت کردن.

سال جاری برنامه این است: دانش آموزان ابتدایی تحت پوشش برنامه عید، هنر و داستان قرار می گیرند تا در کنار فعالیت هایی مثل داستان خوانی، داستانگویی و داستان نویسی، خلاقیت های خود در زمینه های نقاشی، عکاسی و فیلم به شکل مستند یا داستانی را در قالب موضوعاتی همچون دلتنگی برای مدرسه، دنیای با کرونا، دنیای بدون کرونا، ترویج همدلی و مدرسه سازی بروز دهند.

استان ها آماده اند

جمله ما آماده ایم را حالا تقریبا همه مدیران کل آموزش وپرورش استان های کشور با صدای بلند می گویند.

آنها که از تبعات منفی قطع رابطه دانش آموزان با محیط مدرسه آگاهند و نیز از پیامدهای آموزش های نیم بند مجازی و مسائل یادگیری باخبرند، پس از گفته های اخیر معاون وزیر سری بلند نموده و خواسته خود را پشت آمادگی خانم معاون برای بازگشایی مدارس بیان نموده اند.

تا جایی که ما جویا شدیم این آمادگی در استان های لرستان، هرمزگان، گیلان و آذربایجان شرقی وجود دارد که البته همه مدیران کل آنها می گویند اگر ستاد ملی مقابله با کرونا مجوز دهد دست به کار می شوند.

علیرضا نخعی، مدیرکل آموزش وپرورش لرستان در گفت وگو با ما بر تاکید بر این که اکنون بعضی کلاس های درس برای پایه های اول و دوم ابتدایی و هنرستانی ها به صورت موردی به صورت حضوری برگزار می گردد، بیان کرد در صورتی که شرایط مطلوب باشد، آموزش وپرورش استان برای برگزاری کلاس های درس با رعایت فاصله گذاری و پروتکل های بهداشتی آمادگی کامل را دارد و اگر ستادملی مقابله با کرونا مجوز بدهد از برگزاری حضوری کلاس ها استقبال می نماید؛ چرا که آموزش غیرحضوری جایگزین مناسبی نیست.

جعفرپاشایی، مدیرکل آموزش وپرورش آذربایجان شرقی نیز در گفت وگو با ما، ضمن تاکید براین که بازگشایی مدارس برای سال آینده تابع تصمیم ستادملی مقابله با کروناست و مسؤولان آموزش وپرورش تصمیم گیرنده نیستند، تاکید نمود اگر مجوزی صادر گردد همه شرایط، امکانات، ابزار، ضوابط و زیرساخت لازم برای آموزش حضوری را در اختیار داریم.

محمد رحمتی، مدیرکل آموزش وپرورش گیلان نیز که جزو استان های سفر ممنوع است، به ما توضیح داد: حفظ سلامت دانش آموزان در اولویت است و اگر اجازه بازگشایی مدارس داده گردد همچنان هیچ اجباری برای حضور دانش آموزان در مدارس وجود ندارد و آنها می توانند برنامه های درسی خود را به صورت غیرحضوری و به وسیله فضای مجازی دنبال نمایند.

در جنوب ایران و در استان هرمزگان نیز ایرج بیت اللهی، مدیرکل آموزش وپرورش می گوید استان متبوعش برای بازگشایی مدارس آماده است، چنانچه اکنون نیز بعضی مدارس استان با جمعیت دانش آموزی زیر 50نفر در مناطق زرد و آبی استان دایر و شرایط برای حضور ایمن دانش آموزان فراهم است.

مریم خباز - جامعه / روزنامه وبلاگ باران علم